Ik ben blij dat de recepties van de politieke partijen achter de rug zijn. Partijvoorzitters trekken dan hun mooiste kostuum (of kleedje) aan en autocuen een aantal holle frasen die de eigen militanten moeten overtuigen dat ze de mooiste en de beste zijn. In dit twittertijdperk levert het enkel gemeenplaatsen op die hooguit enkele uren op de websites staan.
Het jaar is afschuwelijk slecht begonnen met Trump. De toonzetting van zijn inaugurale rede zal in de komende tijd het politiek en maatschappelijk klimaat bepalen niet alleen in de VS maar in de ganse wereld. Tot wat gaat dit populisme leiden?
Trump wil de wereldorde, die in de laatste 50 jaar zo moeizaam is opgebouwd, afbreken: de handelsakkoorden, de veiligheidsallianties, de vrijheid van verkeer en de open grenzen. “America first en de rest kan stikken”. Hij hoopt dat de Europese Unie en de Navo uit mekaar vallen, dat de Wereldhandelsorganisatie wordt opgeven, de VN is een praatbarak, enz. Zijn stijl van schelden, schofferen, liegen en beledigen van al wie in zijn weg loopt, slaat blijkbaar aan bij brede massa’s. Dat is angstaanjagend zeker voor de jonge generaties die positief naar de wereld en hun toekomst moeten kunnen kijken.
Trump zet de toon en de vraag is: tot wat leidt dit brutale populisme? De betoging van de “Pussy-hats” was indrukwekkend en hoopgevend. Geen groepje van feministen maar miljoenen vrouwen van alle kleuren en leeftijden die opkwamen voor een uitgesproken gelijkheidsbeginsel en verbondenheid. Hoewel hij de machtigste man van de wereld lijkt, ben ik ervan overtuigd dat hij zal botsen op een “countervailing power” die hem ten val zal brengen en verhinderen zijn destructief programma uit te voeren.
Voor een klein land als België met een open economie houdt het protectionisme van Trump grote gevaren in. De Amerikaanse investeringen in Vlaanderen hebben honderduizenden jobs in onze regio gecreëerd en we behoren tot de 10 belangrijkse uitvoerders naar Amerika. Het opzetten van tolbarrières en het tegengaan van Amerikaanse investeringen in Europa houdt een groot gevaar in voor onze welvaart. Het is dan ook ronduit onbegrijpelijk dat onze staatssecretaris voor Buitenlandse Handel De Crem zich genuanceerd positief uitlaat over Trump. De Crem ziet zelfs “positieve” opportuniteiten in Trump en de Brexit…Wil hij een graantje van het populisme meepikken?
Het populisme heeft ook het Belgische politieke weefsel aangetast. Het neemt andere vormen aan dan Trump maar maakt gebruik van dezelfde technieken van communicatie. Het zomeroffensief van N-VA om CD&V in de markt te zetten als “moslimpartij” en het najaarsoffensief over de “wereldvreemde” rechters en journalistieke “activisten” met Theo Francken als boegbeeld legt volgens de jongste peilingen N-VA geen electorale windeieren. Elk dossier wordt door De Wever gebruikt om zijn eigen “ ideologisch” gelijk te bewijzen. Zo brengt “de bocht van Merkel haar op de lijn van N-VA” ( sic). De onderwijshervorming van Crevits maakt een einde aan de “egalitaire nonsens die elk kind tot 16 jaar in de richting haartooi, Latijn, houtbewerking, wiskunde wil stoppen.” Ook hier heeft N-VA het grote gelijk aan haar kant. Ze hebben altijd gelijk en de rest zijn “dommerikken”.
CD&V heeft het bijzonder moeilijk met dit sloganesk populistisch discours. De zwakke peilingsresultaten van vandaag (15%) hebben hiermee te maken. We staan hiermee niet alleen. Overal in Europa staan de evenwichtige en genuanceerde centrumpartijen onder zware druk.
Het wordt de grote uitdaging voor 2017 waar het risico bestaat dat ook in Europa de democratiëen onder druk komen van deze populistische dominostenen.
Toch ben ik er zeker van dat de oogkleppen zullen vallen als er voldoende weerwerk wordt geboden en de zgn. “leiders” worden ontmaskerd. Ook in Vlaanderen waar een aantal politici, intellectuelen en zakenlui opvallend voorzichtig zijn over Trump niettegenstaande deze de fundamentele waarden van onze samenleving wil ondermijnen. Het wordt een boeiende tijd voor moedige positivisten.