Heidi master

Politici doen meer aan ‘framing’ dan 20 jaar geleden (masterproef KU Leuven)

BRUSSEL 15/07/2015 14:55 (BELGA)

Politici stemmen hun taalgebruik meer af op de media dan 20 jaar geleden. Ze doen meer aan ‘framing’ en gebruiken vaker metaforen. Die metaforen zijn bovendien creatiever en origineler dan in 1995. Dat blijkt uit een masterproef van Heidi Van Rompuy aan de KU Leuven.

Heidi Van Rompuy, dochter van CD&V-politicus Eric Van Rompuy, onderzocht de beeldentaal die de politici in 1995 en in 2014 gebruikten. Ze ging onder meer na hoe vaak politici metaforen gebruiken en in hoeverre het metaforengebruik in de Wetstraat op 20 jaar is veranderd. Concreet nam Van Rompuy de VRT-verkiezingsdebatten van 1995 en 2014 onder de loep. Wat blijkt? De politici gebruiken nu vaker metaforen dan 20 jaar geleden, al is het verschil niet gigantisch. In 1995 was er sprake van 1,5 metaforen per minuut, in 2014 ging het om 1,8 metaforen per minuut. Vooral CD&V en sp.a gebruiken nu meer metaforen dan toen. Zo gaat CD&V van 1 metafoor per minuut naar 1,6 per minuut. Sp.a maakt een sprong van 1,3 naar 2 metaforen per minuut. Bij de resultaten van 2014 valt één politicus op, met name Pieter De Crem (CD&V). Hij staat met 3,2 metaforen per minuut “ruim boven de andere sprekers uit”. Verder strooien vooral de partijvoorzitters kwistig met metaforen. Vier van de zes partijvoorzitters halen binnen hun partij de hoogste individuele score. Van Rompuy ziet in het toenemend metaforengebruik een aanwijzing dat politici hun taalgebruik meer afstemmen op de media. Ook het gebruik van ‘framing’ (de communicatieve strategie waarbij men het publiek een bril aanlevert om naar de werkelijkheid te kijken, red.) is op 20 jaar gestegen. Van Rompuy concludeert dat “de verpakking van een politieke boodschap nog meer primeert dan vroeger”. “Het cijfermateriaal geeft aan dat communicatieve strategieën zoals framing twintig jaar geleden al deel uitmaakten van het politieke discours, maar dat de frequentie ervan alleen maar is toegenomen. De politieke beeldentaal anno 2014 is bovendien opvallend creatiever en origineler dan in 1995. Toen bleef het metafoorgebruik namelijk relatief conventioneel en traditioneel”.

 

De koning van de beeldspraak

Het Nieuwsblad – 17 Jul. 2015

Pieter De Crem is de onbetwiste koning van de metaforen, zo blijkt uit een onderzoek aan de KU Leuven. Niemand in de Wetstraat die in zijn taal zo veel beelden gebruikt. Zelfs in zijn reactie op zijn nieuwe ‘koninklijke’ titel: ‘Een beeld zegt vaak meer dan duizend woorden.’

‘Wat doet die man godganse dagen?’, durfde Bart De Wever (N-VA) zich onlangs af te vragen. Volkswijsheden, gezegden en metaforen spuien, zo blijkt. Pieter De Crem (CD&V), federaal staatssecretaris voor Buitenlandse Handel, is de absolute kampioen van de beeldspraak. Als De Crem spreekt, gebruikt hij elke minuut 3,2 metaforen, vlooide Heidi Van Rompuy uit voor haar masterproef in de Taal- en Letterkunde aan de KU Leuven. Ze is de dochter van Eric Van Rompuy, haar moeder werkt in de Kamer, nonkel Herman was Europees president. Om maar te zeggen: politiek taalgebruik is haar niet onbekend.

Originele beelden

Van Rompuy wilde weten of dat taalgebruik vandaag nog hetzelfde is als twintig jaar geleden, dus vergeleek ze de verkiezingsdebatten van 2014 met die van 1995. Conclusie: politici gebruiken nu meer beeldspraak dan toen. Concreet ging het aantal metaforen per minuut omhoog van 1,5 naar 1,8. ‘En vooral: waar politici vroeger vooral traditionele zegswijzen gebruikten, lijken ze nu veeleer originele beeldspraak op te zoeken’, zegt ze. ‘Van politici wordt verwacht dat ze snel reageren, kort en bondig. Als ze dus de aandacht willen trekken, doen ze dat beter met aantrekkelijke taal.’ En daar is Pieter De Crem dus een kei in. ‘Of ik dit zie als een eretitel? Ik spreek graag in beelden, omdat een beeld vaak meer zegt dan duizend woorden. En het spreekt tot de verbeelding, waarvan er best wat meer mag zijn in de politiek.’

Zijn beeldspraak komt uit de straat, zei De Crem daar eens over, hij pikte zijn volkswijsheden op bij het volk. En af en toe haalt hij er graag een uit de kast. Dat geldt nog steeds. ‘Ik gebruik ze graag om mijn boodschap kracht bij te zetten, om de aandacht van het publiek vast te houden, zoals in de oude kunst van de retoriek.’

Volkse varianten

Van Rompuy ging in haar onderzoek ook na welke soorten metaforen politici het vaakst gebruiken. Volkse beeldspraak staat met stip op één, zo blijkt. Uitspraken genre: ‘Ik val hier van mijn stoel’. Daarna volgen oorlogsmetaforen (‘sociaal bloedbad’) en reismetaforen (‘kloof dichtrijden’).

Jesse Van Regenmortel

Copyright © 2015 Corelio. Alle rechten voorbehouden